Uzależnienie od komputera

Uzależnienie od komputera jeszcze kilkanaście lat temu można było rozpatrywać w kategoriach science-fiction. Nieustanny rozwój technologii spowodował, że praktycznie każde gospodarstwo domowe posiada komputer, tablet czy telefon. Najnowsze badania GUS-u w 2018 roku podały, że 85 procent gospodarstw posiada dostęp do internetu. Co więcej w ostatnich latach obserwujemy stały wzrost na poziomie 4 procent rok do roku. Za kilka lat najprawdopodobniej dostępu do Internetu nie będą miały tylko osoby, które z własnego wyboru nie będą chciały z niego korzystać. Brak Internetu będzie nam dokuczał jedynie w najdzikszych rejonach Polski, które nie będą objęte zasięgiem nadajników.

Płynąca z rozwoju technologii masa korzyści rodzi także poważne zagrożenia. Dzieci zamiast książek i czytania od najmłodszych lat uczą się jak korzystać z YouTube jak włączyć ulubioną bajkę. Oprócz negatywnego wpływu na oczy dziecka ze względu na niebieskie promieniowanie, dostęp do takiego świata niesie zagrożenia dla zdrowia psychicznego. Problem często jest bagatelizowany, jednak jeśli dobrze przyjrzymy się naszemu najbliższemu otoczeniu zauważymy jak zachowują się dzieci gdy chcemy im tę rozrywkę ograniczyć do minimum. Częste reakcję to złość, tupanie nogami czy płacz, czasami reakcję są silniejsze – włącznie z agresją.

Nauka czy rozrywka?

Komputer w dzisiejszych czasach może służyć nam do pracy, nauki czy zabawi i relaksu. Problem rozpoczyna się jeżeli sprawy nauki bądź pracy spychane są na boczny tor, a zaczyna dominować spędzony czas na bezproduktywnej rozrywce. Ten objaw nie musi jeszcze przesądzać o uzależnieniu. Jeżeli jednak osoba czuję bardzo silną potrzebę dostępu do Internetu i komputera i zaczyna z niego korzystać kompulsywnie możemy mówić o poważnym problemie. Brak dostępu do źródeł rozrywki wpływa na zmianę samopoczucia uzależnionej osoby. Uzależniony przestaje sobie zdawać sprawę ile czasu poświęca na przebywanie przed komputerem czy telefonem.

Są przypadki, w których osoba uzależniona zaczyna trwonić swoje pieniądze na ulepszanie postaci z jakiejś gry lub na przedmioty potrzebne do walki. Aby unaocznić skalę jak bardzo gry potrafią wpływać na naszą psychikę i powodować decyzję o wydaniu naszych pieniędzy wystarczy przytoczyć ubiegłoroczne zyski z gier. W roku 2018 gra Fortnite zarobiła 2,4 mld dolarów (cały rynek to 120 mld dolarów!), a co ciekawe ta gra jest udostępniona za darmo dla wszystkich. Zarabia ona na reklamach i zakupach użytkowników w aplikacji. Osoby pochłonięte przez uzależnienie prowadzą życie w wirtualnej rzeczywistości, kosztem normalnego życia społecznego.

Uzależnienie od komputera – skutki

Uzależnienie od komputera niesie ze sobą wiele negatywnych skutków. Gwałtowne zmiany zachowań, trudności w nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich , problemy z pamięcią, brak koncentracji, zaniedbywanie obowiązków zawodowych czy rodzinnych to tylko niektóre z nich. Oprócz wpływu na psychikę i interakcję między ludźmi uzależnienie niesie ze sobą skutki fizyczne. Pogorszenie wzroku, bóle migrenowe, wady postawy kręgosłupa, kłopoty z układem pokarmowym z uwagi na nieodpowiednie odżywianie. Wszystkie w/w skutki potrafią osobę uzależnioną zniszczyć podobnie jak alkohol czy narkotyki. Nie powinniśmy ignorować zauważonych pierwszych symptomów wśród naszych bliskich. Niewinna z pozoru technologia stoi za poważnymi uzależnieniami cywilizacyjnymi, które należy leczyć podobnie jak alkoholizm czy hazard.

Podtypy uzależnienia

Pierwszą osobą, która podjęła temat uzależnienia od technologii była Kimberly Young z USA, stwierdziła, że osoby uzależnione spędzają średnio 35 godzin tygodniowo przed komputerem/tabletem etc.

Wyróżniła 5 podtypów uzależnienia od komputera:

• erotomanię internetową (przeglądanie zdjęć, filmów o tematyce pornograficznej, uczestnictwo w erotycznych czatach)
• socjomanię internetową (zastępowanie kontaktów ze znajomymi czy z rodziną na rzecz uczestnictwa w czatach, grupach dyskusyjnych)
• uzależnienie od sieci internetowej (hazard sieciowy, gry online, zakupy online, operacje giełdowe)
• przeciążenie informacyjne (przymus poszukiwania nowych informacji)
• uzależnienie od gier komputerowych (uzależnienie od gier komputerowych offline)

Do tych podtypów również możemy dodać przesadne zainteresowanie życiem swoich ulubieńców czy celebrytów, które polega na śledzeniu ich historii czy aktywności. Niebezpieczną nowinką jest wejście w wirtualny świat, w którym prowadzimy drugie życie, coraz bardziej marginalizując to rzeczywiste.

Test Kimberly Young

Badaczka, która zdefiniowała pięć podtypów uzależnienia jest również autorką testu z uzależniania od Internetu, jeżeli na 5 poniższych pytań odpowiemy twierdząco możemy stwierdzić, że jesteśmy uzależnieni od Internetu:

1. Czy czuje się Pan/i zaabsorbowana/y Internetem do tego stopnia, że ciągle rozmyśla o odbytych sesjach internetowych i/lub nie może doczekać się kolejnych sesji?
2. Czy odczuwa Pan/i potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie, aby uzyskać większe zadowolenie (mieć więcej satysfakcji)?
3. Czy podejmował/a Pan/i wielokrotnie nieudane próby kontrolowania, ograniczania lub zaprzestania korzystania z Internetu?
4. Czy odczuwał/a Pan/i wewnętrzny niepokój, miał/a nastrój depresyjny albo był/a rozdrażniona/y wówczas, kiedy próbował/a Pan/i ograniczać lub przerwać korzystanie z Internetu?
5. Czy zdarza się Pani/Panu spędzać e Internecie więcej czasu niż było pierwotnie zaplanowane?
6. Czy kiedykolwiek ryzykował/a Pan/i utratą bliskiej osoby, ważnych relacji z innymi ludźmi, pracy, nauki albo kariery zawodowej w związku ze spędzaniem zbyt dużej ilości czasu w Internecie?
7. Czy kiedykolwiek skłamał/a Pan/i swoim bliskim, terapeutom albo komuś innemu w celu ukrycia swojego nadmiernego zainteresowania Internetem?
8. Czy używa Pan/i Internetu w celu ucieczki od problemów, albo w celu uniknięcia nieprzyjemnych uczuć (np. poczucia bezradności, poczucia winy, niepokoju lub depresji)?

Piętno Social Media

Powstanie Facebooka, Twittera czy Instagrama ma wydatny wpływ na rozwój uzależnień od sieci. Istnieje coraz więcej dowodów, że zbyt częste sprawdzanie informacji dotyczących naszych znajomych, przeglądanie ich zdjęć jest przyczyną zaniedbywania codziennych obowiązków. Łatwość dostępu do Social Media za pomocą aplikacji z poziomu telefonu potęguje uzależnienie. Nie musimy włączać komputera czy tabletu, wystarczy jedno kliknięcie w odpowiednią ikonkę na smartfonie. Łatwość korzystania z tego typu serwisów powoduje, że w bardzo szybki sposób możemy się od nich uzależnić.

Uzależnienie od komputera – leczenie i profilaktyka

Grupą, która jest najbardziej zagrożona na uzależnienie to najmłodsi. Rodzice nie powinni zostawiać dziecka sam na sam z komputerem. Należy kontrolować o ograniczać czas spędzony przed monitorem. Jeżeli dziecko woli zostać w domu zamiast pobawić się z rówieśnikami na zewnątrz jest to pierwszy niepokojący objaw. Komputer staje się nieodłącznym elementem jego życia, przez co zastępuje kontakty z rodziną, kolegami ze szkoły czy uprawianie sportu. Jeżeli rodzice dostrzegą problem zbyt późno, próba ograniczenia dostępu do komputera, może skończyć się histerią bądź agresją dziecka. Dlatego tak istotna jest obserwacja dziecka i tego co robi przy komputerze. Wystarczy dbać o to w jaki sposób nasze dzieci korzystają z komputera. Odpowiednia opieka sprawi, że komputer będzie spełniał pożyteczną rolę w rozwoju dziecka.

Leczenie uzależnienia od nowoczesnych technologii jest podobne jak w przypadku innych uzależnień. Podstawową formą leczenia jest psychoterapia. Najlepsze efekty osiągane są po przez terapię poznawczo – behawioralną. Bardzo ważne w leczeniu jest zmiana sposobu korzystania z komputera. Wyeliminowanie go całkowicie nie jest możliwe ze względu na pracę czy naukę. Podczas leczenia ważne jest monitorowanie aktywności przed monitorem, które po upływie umówionego czasu muszą zostać zaprzestane. Należy ustalić szczegółowy plan dnia, w którym się znajdzie czas na inne aktywności, które były zaniedbane ze względu na uzależnienie.

10 zasad wspomagających leczenie Davisa:

1. umieścić komputer w miejscu uniemożliwiającym izolowanie się od otoczenia,
2. korzystać z komputera w obecności innych osób,
3. zmieniać pory korzystania z Internetu (komputera) oraz robić przerwy,
4. odnotowywać codziennie swoje wszystkie aktywności (w tym czas spędzany przy komputerze),
5. nie używać w sieci pseudonimów,
6. rozmawiać o swoim problemie z bliskimi i znajomymi,
7. wykonywać ćwiczenia fizyczne,
8. robić stopniowo coraz dłuższe przerwy w korzystaniu z Internetu (komputera),
9. starać się kontrolować swoje myśli dotyczące Internetu,
10. stosować techniki relaksacyjne.

Podsumowując uzależnienia technologiczne są poważnym zagrożeniem. Nie można ignorować docierających sygnałów o możliwości uzależnienia kogoś z naszego otoczenia. Nie przyglądajmy się biernie niepokojącym postawom wśród znajomych, członków rodziny i ich dzieci.