Współuzależnienie

Współuzależnienie dotyczy osób związanych z osobami uzależnionymi. Jest szczególnym współudziałem w uzależnieniu osoby bliskiej emocjonalnie, obejmującym szereg wymiarów życia psychicznego oraz działań osoby współuzależnionej.

W obrębie życia psychicznego dotyczy ono głównie:

• utrwalonego, nieracjonalnego systemu przekonań nt. picia alkoholu przez bliską osobę wraz z przekonaniami nt. możliwości kontroli picia, oraz nt. relacji z osobą uzależnioną
• irracjonalnego, zwiększającego stres systemu kontroli emocjonalnej
• autodestrukcyjnych schematów i nawyków poznawczych.

W obrębie działań osoby współuzależnionej oznacza to przede wszystkim:

• uporczywe używanie nieskutecznych rodzajów wpływu na zachowanie osoby uzależnionej i/lub relacji z tą osobą
• nieskuteczność, lub ograniczone zdolności przeciwdziałania destrukcji
• ograniczone umiejętności fizycznego i psychicznego wycofania się z relacji (dystansowania się, ekranowania)

Psychologiczna diagnoza współuzależnienia ma charakter problemowy i jest formułowana pod kątem psychoterapii.

Choroba czy syndrom?

Z punktu widzenia obowiązującej w Polsce klasyfikacji chorób (ICD-10) współuzależnienie nie jest chorobą. W nomenklaturze medycznej określane jest jako syndrom, obejmujący wiązkę cech i zachowań osoby współuzależnionej, wśród których najczęściej wymienia się następujące:

• ograniczająca własne potrzeby i wartości koncentracja wokół zachowań alkoholowych osoby uzależnionej przejęcie i rozwinięcie systemu iluzji i zaprzeczania (racjonalizacje, zaprzeczanie: on nie jest alkoholikiem)
• przejęcie kontroli nad relacją: uzależniony-substancja, ograniczające odpowiedzialność osoby pijącej
• zaburzenia życia emocjonalnego (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe i depresyjne, napięcie i stan ciągłego “pogotowia emocjonalnego”)
• zakłócenie czynności poznawczych (zagubienie, brak poczucia kierunku i sensu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne oczekiwania) wzrost tolerancji na destrukcję i kompulsywne przywiązanie zaburzenia psychosomatyczne
• własne uzależnienie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych
• desperacja i pustka duchowa.

Kwalifikacja dla celów medycznych osób współuzależnionych odwołuje się do klasy: “Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną” (najczęściej F43, F45, F48).

Biorąc pod uwagę funkcjonalność (przystawalność i skuteczność) wyposażenia psychicznego i działań osoby w trudnej sytuacji życiowej, współuzależnienie określa się często jako dysfunkcję, podkreślając pewną ułomność (ograniczenie) aparatu psychicznego do radzenia sobie w sytuacji uzależnienia bliskiej osoby. Ten sposób rozumienia współuzależnienia stanowi podstawę dla proponowania właściwej dla tej dysfunkcji psychoterapii.

http://www.psychologia.edu.pl/slownik/id.wspoluzaleznienie/i.html