Współuzależnienie
Współuzależnienie dotyczy osób związanych z osobami uzależnionymi. Jest szczególnym współudziałem w uzależnieniu osoby bliskiej emocjonalnie, obejmującym szereg wymiarów życia psychicznego oraz działań osoby współuzależnionej. Współuzależnienie często spotyka się w rodzinach, gdzie ktoś jest uzależniony. To wpływa na resztę domowników, którzy też mają trudności. Relacje w rodzinie stają się napięte, niepewne i komórka społeczna traci równowagę.
Osoby bliskie uzależnionym często wykazują specyficzne zachowania. To dotyczy głównie małżonków lub partnerów. Szukają one złych sposobów na radzenie sobie ze stresem.
W obrębie życia psychicznego dotyczy ono głównie:
- utrwalonego, nieracjonalnego systemu przekonań nt. picia alkoholu przez bliską osobę wraz z przekonaniami nt. możliwości kontroli picia, oraz nt. relacji z osobą uzależnioną
- irracjonalnego, zwiększającego stres systemu kontroli emocjonalnej
- autodestrukcyjnych schematów i nawyków poznawczych.
W obrębie działań osoby współuzależnionej oznacza to przede wszystkim:
- uporczywe używanie nieskutecznych rodzajów wpływu na zachowanie osoby uzależnionej i/lub relacji z tą osobą
- nieskuteczność, lub ograniczone zdolności przeciwdziałania destrukcji
- ograniczone umiejętności fizycznego i psychicznego wycofania się z relacji (dystansowania się, ekranowania)
Psychologiczna diagnoza współuzależnienia ma charakter problemowy i jest formułowana pod kątem psychoterapii.
Co to jest współuzależnienie?
Współuzależnienie to zjawisko, które często spotykamy w rodzinach z problemem alkoholowym. To zaburzona adaptacja do trudnej sytuacji. Bliscy osób uzależnionych utrwalają specyficzne wzorce funkcjonowania. Dotyczy to głównie małżonków lub partnerów. Oni mają możliwość zakończenia tej relacji.
Współuzależnienie od alkoholu
W rodzinach z problemem alkoholowym często obserwujemy dysfunkcję. To oznacza, że takie rodziny nie są w stanie funkcjonować prawidłowo. Charakteryzują się brakiem otwartości i niejasno zdefiniowanymi rolami. Jest to izolacja od społeczności zewnętrznej. To prowadzi do rozwoju współuzależnienia. Współuzależnienie to poważny problem. Dotyka nie tylko osoby uzależnionej, ale i jej najbliższe otoczenie. Zrozumienie tej problematyki jest kluczowe dla skutecznego wsparcia i leczenia.
Przyczyny i rozwój współuzależnienia
Rozwój współuzależnienia związany jest z silną więzią emocjonalną między osobą uzależnioną a partnerem. Dodatkowe czynniki, jak wspólny majątek, dzieci czy zobowiązania, mogą też wpływać na ten proces. Brak wsparcia społecznego, trudności finansowe, przemoc i złe wzorce z dzieciństwa sprzyjają rozwojowi współuzależnienia. Lęk i potrzeba kontroli to ważne czynniki sprzyjające współuzależnieniu. Proces ten przechodzi przez etapy od zaprzeczenia, prób eliminacji problemu, aż do dezintegracji i zamętu w rodzinie. Kończy się reorganizacją jej funkcjonowania. Relacje w rodzinie z problemem uzależnienia są kluczowe dla przyczyn współuzależnienia i jego rozwoju. Zrozumienie tych mechanizmów jest ważne dla skutecznej pomocy.
Objawy współuzależnienia
Osoby z współuzależnieniem często wykazują pewne zachowania. Przede wszystkim, kontrolują i czują się odpowiedzialni za partnera. Często też próbują ukrywać jego problemy.
Główne objawy współuzależnienia
- Nadmierna kontrola i nadopiekuńczość
- Przejmowanie obowiązków osoby uzależnionej
- Tuszowanie i ukrywanie objawów uzależnienia
- Emocjonalna zależność od uzależnionego partnera
- Racjonalizacja i usprawiedliwianie zachowań osoby uzależnionej
Fazy rozwoju współuzależnienia
- Negacja problemu – osoba współuzależniona nie dostrzega problemu lub go bagatelizuje.
- Starania o eliminację problemu – osoba współuzależniona podejmuje próby rozwiązania problemu, jednak bez trwałych efektów.
- Dezintegracja i zamęt – nasilają się destrukcyjne mechanizmy adaptacyjne, pogarsza się stan zdrowia i funkcjonowanie psychospołeczne osoby współuzależnionej.
- Reorganizacja funkcjonowania rodziny – osoba współuzależniona dostrzega problem i podejmuje działania, by zapewnić sobie i rodzinie stabilność.
Z czasem współuzależnienie prowadzi do pogorszenia zdrowia i samopoczucia. To wynik destrukcyjnych mechanizmów, które początkowo pomagały rodzinie.
Współuzależnienie – skutki
Długotrwałe współuzależnienie może prowadzić do poważnych skutków. Może to spowodować utratę własnej tożsamości i zaburzenia psychiczne i somatyczne. Osoba współuzależniona często rezygnuje z zaspokajania własnych potrzeb. Stopniowo w relacji rozwija się niezdrowa dynamika. Obie strony są uwikłane.
Współuzależnienie ma duży wpływ na zdrowie i funkcjonowanie. Może prowadzić do:
- Depresji i lęku
- Zaburzeń snu i odżywiania
- Problemów w relacjach interpersonalnych
- Rezygnacji z własnych pasji i zainteresowań
- Uzależnienia od substancji psychoaktywnych lub zachowań kompulsywnych
Ważnym elementem procesu uwikłania w relację z osobą uzależnioną jest utrata własnej tożsamości. To może prowadzić do poważnych konsekwencji dla zdrowia psychicznego i fizycznego. Mimo trudności, osoby współuzależnione mogą odzyskać zdrowie i szczęście. Kluczowe jest zrozumienie mechanizmów współuzależnienia. Podjęcie działań pozwoli odzyskać wolność i niezależność.
Leczenie współuzależnienia
Osoby z współuzależnieniem mogą szukać pomocy w terapii współuzależnień i grupach wsparcia. Te metody są kluczowe w leczeniu współuzależnienia. Pomagają one w radzeniu sobie z problemami wynikającymi z uzależnień bliskich.
Terapia współuzależnień
Terapia współuzależnienia pomaga radzić sobie z problemami związanymi z uzależnieniem bliskich. Obejmuje prace nad trudnościami życiowymi i zaburzeniami osobowości. Celem jest odzyskanie równowagi emocjonalnej i życiowej.
Grupy wzajemnej pomocy
Grupy wsparcia są ważne w leczeniu współuzależnienia. Umożliwiają dzielenie się doświadczeniami i uzyskanie wsparcia emocjonalnego. Uczestnicy znajdują zrozumienie wśród osób w podobnej sytuacji.
Leczenie współuzależnienia powinno obejmować rodzinę. Powinno być prowadzone równolegle do terapii osoby uzależnionej. Tylko takie podejście zapewni skuteczną pomoc dla rodzin z problemem uzależnienia.
Choroba czy syndrom?
Z punktu widzenia obowiązującej w Polsce klasyfikacji chorób (ICD-10) współuzależnienie nie jest chorobą. W nomenklaturze medycznej określane jest jako syndrom, obejmujący wiązkę cech i zachowań osoby współuzależnionej, wśród których najczęściej wymienia się następujące:
- ograniczająca własne potrzeby i wartości koncentracja wokół zachowań alkoholowych osoby uzależnionej przejęcie i rozwinięcie systemu iluzji i zaprzeczania (racjonalizacje, zaprzeczanie: on nie jest alkoholikiem)
- przejęcie kontroli nad relacją: uzależniony-substancja, ograniczające odpowiedzialność osoby pijącej
- zaburzenia życia emocjonalnego (chaos emocjonalny, huśtawka nastrojów, stany lękowe i depresyjne, napięcie i stan ciągłego “pogotowia emocjonalnego”)
- zakłócenie czynności poznawczych (zagubienie, brak poczucia kierunku i sensu, zakłócenie wzorców normy i zdrowia, nierealistyczne oczekiwania) wzrost tolerancji na destrukcję i kompulsywne przywiązanie zaburzenia psychosomatyczne
- własne uzależnienie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych
- desperacja i pustka duchowa.
Kwalifikacja dla celów medycznych osób współuzależnionych odwołuje się do klasy: “Zaburzenia nerwicowe związane ze stresem i pod postacią somatyczną” (najczęściej F43, F45, F48).
Biorąc pod uwagę funkcjonalność (przystawalność i skuteczność) wyposażenia psychicznego i działań osoby w trudnej sytuacji życiowej, współuzależnienie określa się często jako dysfunkcję, podkreślając pewną ułomność (ograniczenie) aparatu psychicznego do radzenia sobie w sytuacji uzależnienia bliskiej osoby. Ten sposób rozumienia współuzależnienia stanowi podstawę dla proponowania właściwej dla tej dysfunkcji psychoterapii.
Wniosek
Łączenie się z osobą uzależnioną to duże wyzwanie. Może to prowadzić do problemu współuzależnienia. Warto szukać pomocy, jak psychoterapia indywidualna czy rodzinna, oraz uczestnictwo w grupach wsparcia. Zapraszamy do kontaktu z naszym prywatnym ośrodkiem leczenia uzależnień w celu omówienia terapii
Wsparcie dla osób współuzależnionych jest kluczowe. Pomoc psychologiczna i terapia rodzinna pomagają radzić sobie ze stresem. Udział w grupach wsparcia daje wsparcie i poczucie, że nie jesteśmy sami.
Współuzależnienie to poważny problem, który wymaga zaangażowania całej rodziny. Dzięki holistycznemu podejściu możemy poprawić relacje i odzyskać kontrolę nad życiem. Nie bójmy się więc szukać pomocy i wspólnie pracować nad rozwiązaniem tego wyzwania.
http://www.psychologia.edu.pl/slownik/id.wspoluzaleznienie/i.html
